Quantcast
Channel: NOCTOC
Viewing all articles
Browse latest Browse all 44

Το χωριό Μωρό Νερό στην Επαρχία Πάφου - The village of Moro Nero in the district of Paphos

$
0
0

Το εγκαταλελειμμένο σήμερα χωριό Μωρό Νερό είναι ένας μικρός απομονωμένος οικισμός στην επαρχία Πάφου ο οποίος βρίσκεται στην κοιλάδα Έζουσας, δύο χιλιόμετρα βόρεια του χωριού Επισκοπή και πέντε χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του χωριού Καλλέπια, στα διοικητικά όρια του οποίου περιλαμβάνεται.


Από συγκοινωνιακής άποψης το χωριό στερείται ασφαλτωμένου δρόμου και συνδέεται με τα χωριά Επισκοπή και Καλλέπια μέσω ενός τραχιού χωματένιου δρόμου ο οποίος διασχίζεται μόνο από τετρακίνητο αυτοκίνητο. Το χωριό κοίται σε ερείπια, δεν έχουν απομείνει ούτε σπίτια, ούτε δρόμοι, μόνο μάζες από χαλάσματα.


Το Μωρό Νερό ήταν μεικτό χωριό και κατοικείτο και από Έλληνοκυπρίους και από Τουρκοκυπρίου όμως οι  Τουρκοκύπριοι ήταν πάντα η μεγάλη πλειοψηφία. Κατά την οθωμανική απογραφή του 1831, οι μουσουλμάνοι (Τουρκοκύπριοι) αποτελούσαν τους μοναδικούς κάτοικους του Μωρού Νερού. Κατά τη διάρκεια της Βρετανικής αποικιοκρατίας, υπήρχαν και Έλληνες Κύπριοι που ζούσαν στο χωριό, αλλά από το 1946 δεν υπήρχε πλέον κανένας Ελληνοκύπριος.
Το 1881ο οικισμός είχει 32 κατοίκους που ανήλθαν στους 55 στις απογραφές πληθυσμού των ετών1891 και 1901. Το 1911 οι κάτοικοι μειώθηκαν στους 46 (39 Τουρκοκύπριοι και 5 Ελληνοκύπριοι), στους 39 το 1921 (34 Τουρκοκύπριοι και 5 Ελληνοκύπριοι), στους 30 το 1931 (24 Τουρκοκύπριοι και 6 Ελληνοκύπριοι) αλλά αυξήθηκαν στους 36 (όλοι Τουρκοκύπριοι) το 1946 και στους 40 (όλοι Τουρκοκύπριοι) το 1958 όταν εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του.


Το 1958, λόγω των αυξημένων διακοινοτικών εντάσεων στην περιοχή όπου το χωριό βρισκόταν, όλες οι τουρκοκυπριακές οικογένειες (40 άτομα) εκκένωσαν το χωριό και κατέφυγαν στο τουρκοκυπριακό τομέα της πόλης της Πάφου (Μούτταλο). Μετά την αναχώρησή τους, τα σπίτια τους καταστράφηκαν από ορισμένα εξτρεμιστικά στοιχεία. Δεν επέστρεψαν ποτέ στο χωριό τους, αλλά έμειναν στην Πάφο έως τις 30 Αύγουστου του 1975, όταν κατέφυγαν όλοι με συνοδεία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στο κατεχόμενο από τους Τούρκους βόρειο τμήμα του νησιού. Μετά την αναχώρηση των Τουρκοκυπρίων, κανείς δεν εγκαταστάθηκε στο χωριό και ερημώθηκε για πάντα.


Το χωριό δεν αναφέρεται σε μεσαιωνικές πηγές. Πιστεύεται ότι το όνομα  Μωρό Νερό προέρχεται από την μικρή βρύση του χωριού και οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι αποκαλούσαν το Μωρό Νερό, Küçüksu ( Κιουτσούκ Σου) που επίσης, κυριολεκτικά σημαίνει «μικρό νερό». Πιο παλιά το ονόμαζαν Κισσότερρα (γη του κισσού) απ'όπου το δεύτερο συνθετικό της ονομασίας του (terra = γη), έχει λατινική προέλευση. Όμως η ύπαρξη της μονόκλιτης θολωτής βυζαντινής εκκλησίας του Αγίου Γενναδίου στο χωριό αποδεικνύει ότι το Μωρό Νερό ήταν κατοικημένο από τα βυζαντινή τουλάχιστον χρόνια και φαίνεται ότι οι κάτοικοι πριν τουρκοποιηθούν ήταν κάποτε επίσης Χριστιανοί.


Σύμφωνα προς το Εγκώμιον του Αγίου Νεοφύτου ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γεννάδιος ο Α΄ (458-471) παραιτήθηκε από το αξίωμά του επειδή δεν ήθελε να πεθάνει σε πόλη στην οποία βασίλευε αιρετικός βασιλιάς (ήταν τότε αυτοκράτορας του Βυζαντίου ο Λέων Α'). Αφού παραιτήθηκε, έφυγε για τα Ιεροσόλυμα συνοδευόμενος από ένα μοναχό που λεγόταν Νείλος. Από τα Ιεροσόλυμα ο Γεννάδιος  ήλθε στην Πάφο κι άρχισε περιπλάνηση για να βρει το ασκητήριο του Αγίου Ιλαρίωνος του μεγάλου (που ασκήτευσε κοντά στο χωριό Επισκοπή της Επαρχίας Πάφου). Άρχισε να νυκτώνει και να πέφτει χιονόνερο. Για να φυλαχτεί απ'τη θύελλα, τάχυνε το βήμα του προς το χωριό Κισσότερρα (το παλιό όνομα του χωριού Μωρό Νερό), που είναι κοντά και ζήτησε καταφύγιο σ'ένα σπίτι. Κτύπησε την πόρτα του σπιτιού πολλές φορές. Φώναξε, παρακάλεσε, μα κανένας δεν του άνοιξε. Ο Άγιος πάγωσε από το δυνατό κρύο και και τη νύκτα εκείνη πέθανε μέσα στους δρόμους του Μορού Νερού. Το σώμα του βρέθηκε αργότερα από τον μοναχό Νείλο. Τότε σύμφωνα πάντα προς την αφήγηση του αγίου Νεοφύτου, ο επίσκοπος Πάφου, Υπερόριος, μαζί με κλήρο και λαό, πήγαν στο Μωρό Νερό για να μεταφέρουν το σώμα του αγίου Γενναδίου στη Πάφο. Σε κάπιο όμως σημείο του χωριού, κατά τη διαδρομή προς στη Πάφο, το φέρετρο με το σώμα του Αγίου έγινε ξαφνικά βαρύ κι ασήκωτο και ήταν αδύνατο να μεταφερθεί πιο πέρα. Θεωρήθηκε τότε ότι  εκεί έπρεπε να ταφεί, στο χώρο δε εκείνο κτίστηκε και εκκλησία προς τιμήν του η οποία σήμερα είναι ερειπωμένη. Σύμφωνα προς τον Άγιος Νεόφυτο, ο τάφος του Αγίου Γενναδίου «γίνεται τοις πιστώς προσιούσιν ιαματοφόρος πηγή».


The abandoned village Moro Nero is a small isolated settlement in the Paphos district which is located at the valley of Ezousa, two kilometers north of the village of Episkopi and five kilometers southeast of Kallepia village, the administrative boundaries of which is included.


Regarding transportation, the village lacks a paved road and connects to the villages and Episkopi and Kallepia through a rough dirt road which can only by crossed by a four-wheel drive car. The village is in ruins, with no houses left standing, nor roads, just masses of rubble.


Moro Nero was a mixed village inhabited by both Greek Cypriots and Turkish Cypriots, however Turkish Cypriots always constituted the great majority. During the Ottoman census of 1831, the Muslim (Turkish Cypriots) were the only inhabitants of Moro Nero. During British colonial rule, there were also Greek Cypriots living in the village, but since 1946, there was no longer any Greek Cypriot left.
In 1881 the village had 32 residents who increased at 55 at the censuses of the years 1891 and 1901. In 1911 the inhabitants were reduced to 46 (39 Turkish Cypriots and 5 Greek Cypriots), to 39 in 1921 (34 Turkish Cypriots and 5 Greek Cypriots ), to 30 in 1931 ( 24 Turkish Cypriots and 6 Greek Cypriots) but increased to 36 (all Turkish Cypriots) in 1946 and at 40 (all Turkish Cypriots) in 1958 when it was abandoned by its inhabitants.


In 1958, due to increased inter-communal tensions in the region where the village was, all Turkish Cypriot families (40 people) were evacuated from the village and took refuge in the Turkish Cypriot sector of the city of Paphos (Mouttalos). After their departure, their homes were destroyed by some extremist elements. They never returned to their village, but stayed in Paphos until the 30th of August 1975, were they were all escorted by UNFICYP to the Turkish-occupied northern part of the island. After the departure of the Turkish Cypriots, nobody moved to the village and was thus deserted forever.


The village is not referred in medieval sources. It is believed that the name Moro Nero meaning “baby water”,  derives from the small village fountain and its Turkish Cypriot inhabitants called it Küçüksu, also literally meaning "little water". In older times the Turkish Cypriots called it Kissoterra (land of ivy) of which the last part of the name (terra = land), has Latin origins. But the existence of the single aisled domed Byzantine church of Agios Gennadios in village proves that Moro Nero was inhabited at least from the Byzantine era and it seems that its inhabitants were Christians before they were Turkicised and become Muslims.


According to the Enkomion to St.Gennadios written by Saint Neophytos, the Patriarch of Constantinople Gennadios A' (458-471) resigned from his office because he did not want to die in a city where a heretic king reigned (the Byzantine Emperor then was Leo A'). After paretithike, he left for Jerusalem, accompanied by a monk named Nile. After having resigned, he left for Jerusalem, accompanied by a monk named Nile. From Jerusalem Gennadios came in Paphos and began wandering to find the hermitage of Saint Hilarion the Great (who lived near the village of Episkopi in the Paphos). It began to get dark and snow started falling. To protect himself from the storm, he quicken his pace for the village of Kissoterra (the old name of the village of Moro Nero), which is near and sought refuge at a house. He beat the door of the house several times. He yield, begged, but no one opened. The Saint froze from the bitter cold and during that night he died in the streets of  Moro Nero. His body was later found by the monk Nile. Then, again according to the narrative of St Neophytos, the bishop of Paphos, Iperorios , along with clergy and ley people went to Moro Nero to carry the body of Saint Gennadios to Paphos. But in the streets of the village, on the way to Paphos, the coffin with the body of the Saint suddenly became heavy and unbearable to carry and was impossible to be transported further. It was thought then that he wanted to be buried on that spot, and on the site he was buried they built a church in his honor which today is in ruins. According to St Neophytos, the tomb of St. Gennadius "becomes for the faithful who visit it a source of healing".



Viewing all articles
Browse latest Browse all 44

Trending Articles