Τα Πλουμιστά Φυδκιώτικα Υφαντά της Πάφου

 Η Πάφος, το απομακρυσμένο δυτικό ακραίο τμήμα της Κύπρου, ήταν φημισμένη για τα πολύχρωμα κεντήματά της, που ήταν τόσο υφαντά στον αργαλειό όσο και κεντητά, οι σταυροβελονιές.
 Τα υφαντά, που είναι διακοσμημένα με διάφορα χρωματιστά γεωμετρικά ή σχηματοποιημένα θέματα, είναι από τα πιο ενδιαφέροντα και λέγονταιπλουμιστά της βούφαςκαι τα σχέδιά τους πλουμιά (από το πλουμίζω, στολίζω). Τα διακοσμητικά θέματα σχηματίζονται με τη μετρημένη εναλλαγή, σύμφωνα με το σχέδιο, δέσμης (7-10) χρωματιστών κλωστών σε κάθε σειρά υφαντού.
 Η υφάντρια μετρά (σε ζευγάρια ανά δυο) τον αριθμό των στημονιών που χρειάζεται κάθε χρώμα, για να σχηματίσει το σχέδιο σε όλο το πλάτος του υφάσματος, και περνά με το χέρι ή περασμένες από βελόνα τις αντίστοιχες  χρωματιστές κλωστές. Κάθε φορά που συμπληρώνεται όλο το πλάτος του στημονιού περνά με τη σαΐττα δυο άσπρα υφάδια του κάμπου και συνεχίζει την παρεμβολή του κεντήματος. Τα βασικά χρώματα του πλουμιού είναι πέντε - κόκκινο, μπλε, κίτρινο, πορτοκαλί, πράσινο- και με τις διαδοχικές μετρήσεις και την εναλαγή τους, καθώς προχωρεί η ύφανση, σχηματίζονται και ολοκληρώνονται τα διακοσμητικά θέματα.
 Το ύφασμα ήταν, συνήθως, χοντρό βαμβακερό με λεπτές ρίγες στο υφάδι και το αδρό υφαντό κέντημα στόλιζε με αυστηρή χρωματική σύνθεση τις δυο στενές άκρες και πολλές φορές και τη μέση του.
 Τα κεντήματα στις άκρες ήταν πυκνά γεωμετρικά, με βασικό σχέδιο τον ρόμβο και συχνά, τελείωναν με σχηματοποιημένα φυτικά θέματα ή ανθρώπινες φιγούρες, όπως τιςφοινικούδες, τις κορούδες, τα αδρωπούδκια. Τα σχέδια στη μέση του υφαντού ήταν παραλλαγές του σταυρού, ζώα και φυτικά θέματα.
 Εκτός από τα βεμβακερά, μάλλινο δίμιτο υφαντό χρησιμοποιήθηκε για χειμωμιάτικα κλινοσκεπάσματα της προίκας, τα ιγραμοσέντονα, που ήταν και αυτά πλούσια σιακοσμημένα με πολύχρωμες ρίγες.
 Τα υφαντά κεντήματα, που συνθέτονταν στο υπόλευκο φόντο του φυσικού μαλλιού, ήταν πυκνά και κάλυπταν όλο τον κάμπο του σεντονιού. Σπάνια, ο κάμπος των σεντονιών αυτών ήταν καρώ, με διασταυρομένες ρίγες υπόλευκου και καφέ ή μαύρου- σε φυσικό χρώμα-μαλιού που δημιουργούσε ένα ένα διαφορετικό αισθητικό αποτέλεσμα. οι άκρες του στημονιού των υφαντών και των κεντητών πλέκονταν σε δαντέλα με πολύχρωμο κλώσμα.
 Εκτός από το σχέδιο, σχηματικός παράγοντας ομορφιάς των υφαντών είναι το χρώμα με τις ζωηρές αντιθέσεις τόνων, με το διάλογο θερμών και ψυχρών και το δέσιμο σχεδίου και χρώματος.
 Τα χρώματα συνθέτονταν σε ομοιόχρωμο λευκό φόντο κ;αι σπάνια σε χρωματιστό, γαλάζιο ή κόκκινο. Στα φωτινά λευκά βαμβακερά φόντα τα θέματα είναι πυκνά που αναδεικνύουν τα χρώματα και τη σύνθεσή τους.
 Στην Πάφο τα πολύχρωμα ολόπλουμα της προίκας, διακοσμιμένα με διαδοχικές σειρές από ποικιλία μοτίβων και υφαντού κεντήματος, αποτελούν εντυπωσιακά δείγματα της τέχνης αυτής.
 Τα υφαντά κεντήματα ήταν η κύρια ασχολεία των γυναικών του χωριού Φύτη και γι'αυτό, παρόλο που γίνονταν και σε άλλες περιοχές του νησιού (ιδιέτερα στην Καρπασία), είναι τα κατεξοχήν ιδιότυπα της περιοχής και γνωστά με το όνομα φυδκιώτικα.
 Από το βιβλίο «Υφάσματα της Κύπρου» της Ελένης Παπαδημητρίου